Ik heb heel lang na moeten denken over wat ik nou écht van dit boek vond. Door de enorme lof die de schrijver en het boek op de kaft toegezwaaid krijgen, heb ik namelijk het gevoel dat ik iets gemist heb. De indruk die bij mij overheerst is dat dit boek een verhaal vertelt dat het waard is om gehoord te worden, een goede aanvulling op de lange rijen Holocaust-vertellingen die alleen al opgemerkt dienen te worden ter nagedachtenis van en uit eerbied voor de slachtoffers. De geschiedenis van één van de grootste Poolse getto’s en de controversiële voorzitter van de Judenrat die de orde in het getto diende te bewaren is ontzettend aangrijpend. Sem-Sandberg laat in dit boek treffend zien hoe veel grijs gebied er ook – of misschien juist – in de Tweede Wereldoorlog was tussen Goed en Kwaad. Maar ik vind niet dat Steve Sem-Sandberg zich met dit boek bewijst als een Groot Schrijver. Misschien kan dat ook wel niet met een boek over de Holocaust; het onderwerp laat geen ruimte voor de schrijver, álle details verdienen aandacht. In dit geval heeft dat geleid tot een wirwar van verhaallijnen waar je je bijna 600 pagina’s lang een weg doorheen moet zien te banen. Geen enkel verhaal lijkt uiteindelijk compleet. Hoewel je dit ook als een bewuste keuze van de schrijver zou kunnen zien – hoeveel verhalen van de Holocaust zullen immers niet altijd onverteld of incompleet blijven – heb ik mij niet aan het gevoel kunnen onttrekken dat de schrijver simpelweg niet kon kiezen. De hoeveelheid archiefmateriaal die hij tot zijn beschikking had en het grote aantal invalshoeken dat mogelijk was hebben hem hebberig gemaakt, en: overdaad schaadt. Het is waar, de schrijver toont zich op bepaalde momenten zeker een meesterlijke verteller: zijn stijl is afwisselend verhalend en beschouwend, waardoor je soms twijfelt of je te maken hebt met fictie of met archiefmateriaal; de werkelijkheid is overal in het boek aanwezig. Hij weet alleen geen maat te houden. Hierdoor komt naar mijn mening geen enkele verhaallijn echt tot zijn recht. Ik verwacht dat dit boek gretig gelezen zal worden door tal van mensen en wellicht verdient Sem-Sandberg dat ook wel. Zelf wacht ik liever op de vertaling van één van zijn eerdere romans, in de hoop meer van de schrijver zelf te zien.

(Ga voor een uitgebreidere versie naar: http://www.city2cities.nl/blog/rtc/187)